بازگشت
مناظرهء کاکه تيغون وکربلايی
نگارش: حميد برنا نگارش: حميد برنا

سريال طنز وسياست                                      

پيـــــوست به گذشته

بخش بيست وپنجم

 

       کربلايی وکاکه تيغون، دريک روز آفتابی ونسبتاً گرم زمستان آلمان که امسال اقليم آن کاملاً مغاير سالهای گذشته است، ميخواهند به پارک نزديک خانه کاکه تيغــــــون بروند واز هوای آزاد استفاده کافی نمايند، درين روز خلاف روزهای ديگر روی مسايل سياسی صحبت نمی کنند، زيرا از هرطرف دورغهای شاخدار را می شنوند، ميخــواهنــــــــد دوراز سياست شعرهای انتخابی کربلايی را که از زمرهء اشعار نغز، دلکش و قابل استفاده وخوانش عــام وخاص ميباشد، مورد خوانش وتبصره قراردهند، کاکه تيغون يک اشتوپ خُرد سفری پيدا کرده، چای بالای آن دَم نموده وهردو در فضای دوستانه وآزاد نهار را صَرف ميکنند، کاکه تيغون ، ميپرسد: کربلايی جان، کدام شعرهاره انتخاب کدی که بريم بخانی؟

کربلايی: کاکه جان اشعار بسياری از شعرای متقدمين همه وهمه قابل انتخاب اس، اما مه از بازی آنها شعرهاره گلچين کديم واز شعرای معاصر هم چند تاره بريت ميخوانم، ای شعر ها اکثرن پند واندرز اس وبازی آنها کتره وکنايه و طنزاس، شعرا اکثرن از ريا کاری زاهدان دلتنگ استند، بازی ها در لفافه وبازی ها ُلق وپُق وصاف وسجه گفته ان، امروز، روز از هر چمن سمنيست ، يانی از هر شاعر يک شعر اس، اينه گوش کو کاکه جان!

کاکه تيغون: سراپا گوش هستم.

کربلايی: چند رباعی از خيام صاحب بريت ميخوانم واز شعرای دگه هم بازی چيزا!

قرآن که مهين کلام خوانند آنرا       گه گاه، نه بردوام خوانند آنرا

بر گِرد پيـــاله آيتی هست زمی      کاندر همه جا مدام خوانند آنرا

يانی با وجود عظمت قرآن کريم، مردم هميشه نميخوانن وده تاق بلند اوره باچند تکه کهنه قديمی پيچانيده وگذاشته ان،حتـــا يگان وخت که کسی فوت کنه يا کدام روز مذهبی و نذر ونياز باشه، اوره پايان ميکنن وده رويشام خاک شيشته اوره می تکانن باز ميخوانن، اما چيزيکه ده لب پياله اس، هميشه ومدام اوره ميخانن( ميخورن)!

کاکه تيغون: بسيار عالی، راست گفته اما ای شعر ها ده سر آخوندها خوش نمی خوره وبد شان ميايه .

کربلايی: کاکه جان، آخند وملا باور دارن نه خِرد، يک بيادر ما بنام حميد برنا چنين گفته:

هر که را عقل است ايمان دارد او

هر که ايمان دارد از عقلش مگو

حالی مثلن: ملا يا آخنـــد ميگه که ده تاريکی تيز نرين که ِجنده زير پای نکنين، يانی به باور ( که ايمان است) آنها جنَ ده روی سرک خو ميشه، اما عقل يا خرد اول سر جن فکر ميکنه که ای چه قِسم موجود اس، که هيچکسام تا حال نديديش، زنده جانام اس، ده روی سرکام خو ميشه، باور نميکنه يانی آدم عاقل و خِرد مند چيزی ره که نه بينه يا لمس نکنه يا اثری از او نباشه، به او باور نداره، امـــا کسی که باور يانی ايمان داشته باشه، مثلن اگه بگويش يا ملا بگويه که روز چارشنبه جارو نکو که روزگارتان گَلَی ( خراب) ميشه، ده عقل خـــــود جنگ نميته که هر روز، روز خداس، چارشنبه چی فرق داره از دگه روزا، گپ ملا وآخنده قبول کده خانيش (خانه اش) جنگل ( کثيف وناپاک) می مانه ومثل ازی بسيار گپـــــای دگام اس که ده جمله خرافات نا ماقول( معقول) شامل اس، اما آدم عاقل چيزيکه وجـــــــود خارجی نه داشته باشه اوره قبول نداره وباور نميکنه! فاميدی کاکه جان؟

کاکه تيغون: بسيار تشريح دادی کربلايی جان، کاملن مدلل شُدم، بُخان دگه شعرای ته وزيات گپ نزن!

کربلايی: اينه کاکه جان قار نشو! يک غزل بريت ميخوانم که نام شاعرشه نميفامم، دمی کتاب

( گلچينی از زيباترين سروده های عرفانی) هم نام شاعره لاادری ؟ نوشته کده!

دوش رفتم به خرابات ومرا راه نبود

ميزدم ناله وفرياد، کس ازمن نشنود

يا نشد هيچکس از باده فروشان بيدار

يا من هيچ بُدم، هيچکسم دَر نکشود

پاسی از شب چوبشد، بيشترک يا کمتر

رندی ازغرفه بيرون کرد سرورُخ بنمود

گفت:خير است؟درين وقت کهِ را ميخواهی؟

بی محل، بردرما آمدنت بهر چه بود؟

گفتمش دَر بکشا، گفت برو ياوه مگو

کاندرين وقت کسی،بهر کسی در نکشود

اين نه مسجد که بهرلحظه درش بکشايند

که توديرآيی واندرصف پيش ايستی زود

اين خرابات مغــــــان است دراومستانند

شاهد وشمع وشراب ودف ونی چنگ وسرود

هرچه از جملهء آفاق  در اينجا حاضر

مؤمن و   ارمنی و  گبرو   نصارا ويهود

سر کويش عرفات است و مقامش کعبه

دوستان همچو خليل اند و  رقيبان   نمرود

سَر وزر هيچ  ندارند درين  بقعه   محل

سود شان جمله زيانست وزيانشان همه سود

گرتو خواهی که َدم از صحبت ايشان زنی

خاک راه همه شو تا که بيـــــابی مقصود

کاکه تيغون: بسيار آلا کربلائی جان، همی شعره بازی جاهای شه آقای ناشناس دگه رقم ميخانه!

کربلايی: کاکه جان دلش هر رقم که ميخانه، بخانه، اما ، صيـــــحييش هميس که مه از روی کتاب نوشته کديم، کاکه جـــان اينی هم شعر " مست وهوشيار" از خانم پروين اعتصامی که بسيار جانانه، زيبا وعينی سروده که تا دورکنونی صدق ميکنه!

محتسب مستی به ره ديد وگريبانش گرفت، مست گفت ای دوست اين پهراهنست افسارنيست:

گفت مستی زان سبب ُافتـــــان  وخيزان ميروی

گفت:   جُرم ره رفتن نيست راه همـــوار نيست

                                           گفت می بايد ترا تا خـــــــــانهء   قـــــــاضی برم

                                          گفت: رو، صبح آی قاضی  نيمه شب بيدار نيست

گفت نزديک است والی را سرای آنجــــا شويم

گفت والی از کجــــــــا  در خانهء خمّار نيست؟

                                           گفت تا  داروغه را گويم در مسجــــــــــد بخواب

                                           گفت  مسجــــــــــــد خوابگاه مردم بد کار نيست

گفت ديناری بده پنهـــــــان وخود را  وارهان

گفت: کار شرع، کارر درهم ودينــــــار نيست

                                           گفت از بهر غرامت جــــامه ات بيرون کنــــــــم

                                           گفت: پوسيده ست، جزء نقشی زپود وتار نيست

گفت آگه نيستی کز سر دَر افتــــــــادت کلاه

گفت در سر عقل بايد بی کلاهی عار نيست

                                           گفت می بسيار خوردی زان سبب بی خود شدی

                                           گفت: ای بيهوده گو، حرفی کم وبسيــــار نيست

گفت بايد حَـــدّ زند هُشيـــــــــار مردی مست را

گفت: هوشياری بيار،اينجا کسی هوشيار نيست

کاکه جان!

  دراين محنت سرا يافتن هوشيار دشوار اس، که صلاحيت دّره زدن ره داشته باشه!

مولانا جلال الدين بلخی پيرامون تفاوت ها وتصادف ها چه خوب گفته اس:

        آن يکی خر داشت پالانش نبود            يافت پالان، گرگ خــــر را در ربود

        کوزه بودش آب می نامد بدست          آب را چون يافت، کوزه خود شکست

يک شعر از رضا معصومی ده مورد مقاصد دنيايی:

هر که را بينی به دنيا، در پی صيد است وبس 

                                                  اختلافی هم اگر باشد، فقط در دامهـــاست

يک شعر ديگه ده مورد حلال وحرام که نام شاعرشه نمی فامم:

      دوای غم که اورا باده نامنــد              حرامش گر بگويی حرف خام است

     به باغستان کنار گل  حلال  و              به ريگستان سر اشتـــــر حرامست

ده بارهء مقام شامخ ...( ؟ )

     قاضی شهر که مردم َملکش ميخوانند

                                                 قول ما نيز همين است که او آدم نيست

***

کاکه جـــــــان! يک رباعی ويک بيت از بيدل صاحبه بريت ميخوانم که بری همی مثلث حسن، شکيب - غمی گفته و همچنان يک شعر ازيک شاعر معاصر ما که به هميا صدق می کنه ،باد (بعد) از و اشعار ناب گلچين وبرگزيده ره ميخــانم، نام شعرایشه اگه ميفاميدم، ميگم وده غير  او هيچ نميگم؛

کاکه تيغون: کربلائی جان، غمی نيس- غمين اس.

کربلايی: خيراس کاکه جان ، دوروی يک سکه اس( سکه است)، گوش کو!

رباعی بيدل (ع)

 تا چنـــــــــد به لفظ پوچ مضمون دادن     اعجــــاز به جای سحر وافسون دادن

 ای خوک پَرستان چه قدر مکروه است      گهُ خوردن وبوی مشک بيرون دادن

بيت ديگری از بيدل صاحب ،ای هم ده بارهء کسای  اس که فحش ودشنام ره برکلام سجه و

محبت آميز ترجيح ميتن!

 فحش وسب در دين انسان بد تر است از کافـــــــــری

                                          خوک شو تا هر قدرگهُ خورده باشی طاعت است

 

کاکه جان ! اينی يک شعر بسيار پُر مفهــــوم و جانانه از فرهنگی فريخته و  والامقام ده شعر وادب دری دوست گرانمايهء ما رازق فانی اس که به حال همطو آدمهای دو روی ودغــل مثل

مثلث ياد شدهء بالا صدق ميکنه ويک تمثيل ِبکر وقابل شتايش اس، از بارگاه خــــداوندی به عزيزالقدر فانی که  به بستر مريضی ده کليفورنيــــا ايالات متحده بسر ميبرد صحت وسعادت تمنا ميکنم وبه کسانی که چنــــــدی قبل به هميــــاری " انجمن دانشجويان افغـــــان" ومرکز زبان وادبيات فارسی دانشگاه مريلند ايالات متحده به اشتراک شماری از فرهنگيان نامـــــور بخاطر بزرگداشت فانی اين سخنور فصيح وشيوا کلام دری محفل شــــــــانداری ره ده ايالت ورجنيا امريکا برگزار نموده بودن، مراتب سپاس خويش ،دوستان ورفقای فانی ره تقديم می دارم: کاکه جان فراموش نکنم که ای شعر ناب و دلکشه دوست گرانقدر ما عزيز جان رحيمی انتخاب و  بري ما روان کده،  اينه شعر با مفهــــــــوم آقای فانی شرين کلام چنين اس:

خـــــدا گر پرده بردارد ز روی کار آدمهـــــــا

                                          چه شادی ها خورد برهم چه بازی ها شود رسوا

چه کاذبها شود صادق، چه صادقها شود کاذب  

                                          چه عابدهــــــــاشود فاسق، چه فاسقها شود مُلا

عجب صبری خــــدا دارد، که پرده بر نميدارد

                                           وگرنه برزمين اُفتـــــــــــــد زجيب محتسب مينا

****

و دِگه شعر ها:

 راه دور کعبه را طی ميکنـــــــــد حاجی چرا؟

                                              کعبهء دل را زيارت کن که فرسنگش کم است

                                                        ***

       آنچه عاقل کند، کند نادن                          ليک بعد از قبول رسوايی

قدرت خداوند

خداوند خواهد که کاری کند           سر سوزنی را مُناری کند

خری را برآرد ز آخــــور او          بيکدم سياست مداری کند

***

طی نگشته روزگار از کودکی، پيری رسيد

                                                 از کتاب عمر ما فصل شباب اُفتاده است

                                                                         (ميرزا سيد حکيم)

***

دارد هزار دُرو صدف دَم نمی زند                يک بيضه مرغ دارد وفرياد ميکند

                                                 ***

زاهد به طعنه گفت: حرامست می مخور

                                                  گفتم که چشم و گوش به هر خر نمی کنم

                                                 ***

يکرنگتر زبيضه نديديم در جهــــــان      چون پرده اش دريدم، آن هم دورنگ بود

                                                 ***

 


مايهء اختلاف

اين دغل پيشه گان روبه خوی                          که به ميدان فتنه شرير تراند

راه گم کردگان، راه نمـــــــای                           رنج نابردگان گنـــــج ورزند

گر وزير اند، اهل معرفت اند                            گر وکيل اند اهل سيم وزراند

در کياست چو طفل يک شبه اند                       در سياست چو شاخ بی ثمرند

در هلاک من وتو از دل وجان                         متحــــــد قول ومتفق نظر اند

ليک آنجا که سود بيشتر است                         بر سر وجان هم چو نشتراند

تا سگان را وجوه پيدا نيست                         متفق، مهـــــربان بيک دگراند

لُقمه ای در ميان شان انداز                           تا تهـــــی گاه يکــــدگر بدرند

***

کاکه تيغون: همی شعره هر کی گفته، بری همی بالا رتبه های فعلی وطن ما گفته!

کربلايی با لبخند ادامه ميدهد:

هرچه گفتيم وشنفتيم چو آدم نشدند      بعدازين اوّل ازين گاو خران بايد کُشت

*** 

کاکه جان اينالی يک شعره بريت ميخانم که ده زمان طالبا گفته  شده ولی تاحالی هم بسياری جاهـــــــايش ميخانه! ای شعر که شاعرشه نمی فامم ده همو وخت توسط  خدا بيامرز خواجه احمد "نيکزی" که شخصيت دلسوز به افغانها واز جملهء فرهنگ دوست ها بود بريم پُست شده بود !

طالب نامه

در مُلک ما سپاهی وسرکار طالب است      قند وقروت وشمله ودستار طالب است

تنبان چو بود پرچـــــم والای اين وطن      بقال پُشت کوچه وعطـــــاّر طالب است

القاعده وکرزی وملاعمــر يکيست      انجویING گرگ، تا سگ دربار طالب است

صلح وصفا چو جن وپری ناپديد شد       آيساف جای خود، همه اغيار طالب است

اين ريش وپشم فخريهء قندهار نيست     زير زمين ارگ به خــــــروار طالب است

اسلامِ چرس وبنگ چو گيتی نورد شد     تصوير پُشت قطی نصـــــوار طالب است

شيخ آصف شکم که زن تازه ميکند        حضرت دُهُــل نوازوعزا دار طالب است

برنامه هــــــای BBC فرياد ميزند        تونی بلير وبوش جهان خوار طالب است

***

غزل کعبهء دل 

                                                                     از: باقی جان نا بينا

  بيا که داخل ميخانه مشق راز کنيم             کنــــــار خُم بنشينيم وشب نماز کنيم

 غبار صومعه روبيم وپای مُغ شويم            به روی ساقی گلچهره ديده باز کنيم

 شويم همه جام  و انيس ميخــــــانه            سرود ميکده خوانيم وذکر ساز کنيم

 رفيق باده پرستان شويم ودُرد کشان          ززهــد وطاعت خشکيده احتراز کنيم

 کشيم بار محنت به ناقهء وحـــــدت           ازين نشيب، سفـــــر جانب فراز کنيم

 طواف کعبهء دل مطلب است عاشق را      بدور سنگ سيه از چه رو نيـاز کنيم

شويم معتکف کعبـــــهء وطن  باقی         چه حاجت است که پرواز درحجاز کنيم

غــــــلام حضرت آزادی بشر گرديم           فراز تخت عـــــــدالت رويم وناز کنيم         

                                               ***

چند بيت از بيدل صاحب

رمز آشنای معنی هر خيـــره سر نباشد         طبع سليم فضل است ارث پدر نباشد

امروز قدر هر کس مقدار مال وجاهست       آدم نميتــــوان گفت آنرا که خر نباشد

***

اين دَور دَور حِيــز است وضع متين کی دارد

                                                    باد برُوت مردی غيـــــــرُسرين کی دارد

آثار حق پرستی ختـــــــــــــم است بر مُخنث

                                                  غير از دُبر ُسرشتان، سر برزمين که دارد

***

کاکه جان دَمی آخری يک شعر همو رفيق ما آقای " نسيم اسيره" بريت ميخـــــــانم وبس که ناوقت شده، ِدگه گپا باشه ده آينده:

باده در خفاء

    تازه جـــــــوانی بدر شيـــــــخ رفت          گفت: من امروز دوا خــــــورده ام

    گفت: دوا چيست وچرا خورده ای؟          گفت: چه گويم که چرا خــورده ام

   تا برهــــــــم از غــــــــــم رَيب وريا          بادهء بی ريب وريا خـــــــورده ام

   باده که غـــــــــــــــم باده زدايد زدل           نيست چو در شرع روا خورده ام

   شيوهء رندی نبــــــــــــود در خفاء           رطل گرانی به مَلا خـــــــــورده ام

   شيخ بشد قهــــــر وجوان باز گفت:           دارويی از بهــــر شفاء خورده ام

   گفت دوا از پی دفـــــــــــــع مرض            خورده ای؟ گفتـــا بخدا خورده ام

   گفت به پا می نتــــــــــــوانی ستاد             گفت من از خــــاطر پا خورده ام

   گفت زپا گر دو نقط کــــــــــم کنی             از پی  تقـويت "با"   خورده ام

   گفت: توهم جرعه ای از آن بنوش           تاکه بدانی که چه هـــا خورده ام

  شيخ چـــــــــــو از تقويت با  شنيد            گفت من اين گونه دوا خورده ام

  گفت تو چيــزی  دگری  خورده ای           تو ز کجــــــا من زکجا خورده ام

  جام چو بگرفت به کف، شيخ گفت           من هـــم ازين رنج زدا خورده ام

  بادهء  نوشين  به  بر گلـــــــرخی            خورده ام امّا به خِفاء خورده ام

****

کاکه جان! اينی هم بود مشاعره امروز مه وتو، بازی شعرهـــــــای  بسيار جالب دگه ارسالی محتــرم "جلال يار" صاحب هــــــــم اس که اوره می گذاريم به وخت دگه ،چون به تبصره و توضيح ضرورت داره وامروز وخت مه وتو خلاص شده، از اونا معذرت خواسته وای ِقسمته به وخت دگه می مانيم، يار زنده وصحبت باقی!

  ---------------------------------------------------------------------------

بخشهای ديگر انشاءالله در آينده

 

 


February 4th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
شعر،ادب و عرفان